Hər gün yeni bir kitab

QANUN NƏŞRLƏR EVİ

Qabriel Qarsiya Markes

Kolumbiyalı yazıçı, jurnalist, siyasi xadim, 1982-ci ildə Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı Qabriel Qarsiya Markesin 1958-ci ildə Meksikanın çox az tanınmış juranlı olan "Mito"da onun "Polkovnikə heç kim yazmır" povesti dərc olunur. Povestdəki hadisələr 1956-cı ildə baş verir, bütün hadisələr bilinməyən şəhərdə cərayan edir. Yalnız qəhrəmanın – polkovnikin yuxularında və xatirələrində vətəndaş müharibəsində iştirak edənlər də vardır və bütün bunlardan məlum olur ki, o, Makondo şəhərində məskunlaşıb. Yalnız hazırda başqa yerdədir və bura artıq neçə illərdir köçüb. Məhz Makondodan real və əfsanəvi hadisələr baş qaldırmağa başlayır. Məhz bu il Markes Barrankiledə Mersedes Barça ilə ailə həyatı qurur. 1959-ci ildə Kolumbiya festivalı çərçivəsində "Düşmüş yarpaq" povesti yaranır, "Arzuolunmaz saat" romanı bitirilir. Markesin bədii yaradıcılığında daha çox güc tətbiqi və onun insanlara təsiri özünü göstərir. Beləliklə müxtəlif səhifələrdə Aureliana Buendia, Rebekka və Makonda obrazları yaradılır. Həmin il də Qarsiya Markes Kuba informasiya agentliyi ilə işləməyə başlayır. Onu Havay, Boqota, daha sonra isə Nyu-Yorkda tanıdır. 1961-ci ildə Markes jurnalistikanı tərk edərək özünün daima yaşaya biləcəyi Mexikoya gəlməyi qərarlaşdırır. Bura o, ABŞ-dan gəlir. 1962-ci ildə "Arzuolunmaz saat" romanı İspaniyada "Esso" mükafatına layiq görülür, buna görə yazıçının əlehinə şüarlar qalxır. "Böyük ananın dəfni" (isp. Los funerales de la Mama Grande) adlanan məcmuə işıq üzü görür, burada 8 nağıl vardır və 1955-ci ildən hazırlanırdı. 1962-1965-ci illərdə Markes Mexikoda jurnal rəhbərinə çevrilir, agentlikdə möhür vuran şəxs kimi işləyir. Həmçinin meksikan yazıçı Karlos Fuenteslə birlikdə kinossenari yazır. Bununla yanaşı Huan Rulfonun "Qızıl xoruz" adlı nağılına və bu müəllifin "Pedro Paramo" romanına da ssenari yazılır. Beləliklə gələcək roman olan "100 illərcə yalnızlıq" üzərində işə başlanılır. 1967–ci ildə cəmiyyətə "100 ilin tənhalığı" (isp. Cien anos de soledad) romanı təqdim edilir. Bu romanda Makonda kəndi (Arakataka şəhərinin Markes uşaqlığını keçirtdiyi kəndidir.) özündə Latın Amerikasını simvollaşdırır, onun yaradıcısı Buendina isə özünün kökünü və dünyanın tarixini əks etidirir. Romanı ilk dəfədən demək olar ki, dünyanın bütün dillərinə çevirməyə başlayırlar. Həmçinin bütün tənqidçilər, oxucular ədəbiyyatın müasir şah əsərini açıq ürəklə qəbul edir. Latın Amerikasında sanki partlayış olur və Markesi realizmin banisi adlandırırlar. Tezlikdə Markes Barselonaya köçür. Ona Nyu Yorkda Kolimbiya Universitetinin fəxri doktoru adı verilir. 1972-ci ildə nağıllar məcmuəsi olan "Sadəqəlbli Erendiranın inanılmaz, kədərli tarixi və onun qəlbsiz nənəsi" (isp. La increíble y triste historia de la cándida Eréndira y de su abuela desalmada) işıq üzü görür. Bundan sonra Markesin bütün yazıları üzərində güclü tədqiqatlar aparılır və həmin il də Markes beynəlxalq Romulo Qaleqosa adlı mükafatın sahibinə çevrilir. 1974-cü ildə Markes Boqotoda "Alternariv" adlı qəzetin yaradıcısı qoyur. 1975–ci ildə xalqa "Patriarx payızı" (isp. El otono del patriarca) romanını təqdim edir, hansı ki, əsasında güclü şəkildə şəxsi məsələlər dayanırdı. Həmçinin qayda qanunların mövcudluğu və Amerikan diktaturasının obrazı bu əsərdə yaradılmışdır. Məhz bu roman güc müqavimətinin əsas faktı və despotizmin nümayişçisi sayılır. 1975-1981-ci illərdə Çili diktatoru Pinoçetin dövründə Markes yaradıcılığa yer vermir, daha çox siyasi baxışları dərgiləyən yazılara yer verir. 1981–ci ildə "Bir ölümün əvvəlcədən məlumu" digər adı da "Elan edilmiş ölümün xronikası" (isp. Cronica de una muerte anunciada) adlanan roman yazılır. Bu novator formasındadır, ölümdən danışılır, hansı ki, müxtəlif istiqamətlərə yozulur və məsələ aydınlaşmır. Elə bu il Markes Fransanın fəxri ordeni olan Legionla təltif edilir. 1982-ci ildə Markes ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı alır ("Bütöv qitənin həyatının və konfliktlərinin fantaziya və reallığın qarışdığı roman və hekayələrində əks olunmasına görə"). Romanlarında və nağıllarında fantastika və reallığa verdiyi yer, onların bir-biri ilə güclü birləşdirilməsi, eyni zamanda dünya baxışının güclü təsviri, insani həyatın əksi və müxtəlif kontinentlərin konfliktlərini nümayiş etdirilməsi. 1985–ci ildə "Taun xəstəliyi zamanı sevgi" (isp. El amor en los tiempos de cólera) romanı, 1989-cu ildə "Öz labirintində olan general" (isp. El general en su laberinto) romanı, 1992-ci ildə "On iki səyyahın nağılı" (isp. Doce cuentos pergrinos) məcmuəsi, 1994-cü ildə "Sevgi və başqa şeytanlar" (isp. Diatriba de amor contra un hombre sentado y Del amor y otros demonios), 1996-cı ildə "Qaçırılma haqqında məlumat" (isp. Noticia de un secuestro) işıq üzü görür. 1999–cu ildə Markes Kolumbiyanın həftəlik juranlı olan "Cambio"nu alır. 1999-2000-ci illərdə ABŞ və Meksikada limfasında olan xərçəng xəstəliyindən müalicə alır. 2002-ci ildə yazıçının ilk memuarları işıq üzü görür. "Bunu danışmaq üçün yaşamaq" (isp. Vivir Para Contarla) adlanan memuarlar maraq doğurur. Həmçinin Markes iki ədəd nağıl məcmuəsi üzərində də işləyir. 2004-cü ildə "Qəmgin fahişələrimdən qalan xatirələr" (isp. Memoria de mis putas tristes) romanı yaranır. Bu melanxolik memuardır, hansı ki, bütün qadınların ən yaxını olaraq xatirəsində qalır. Beləliklə realizm yaradıcı insanların həmişə düşünməsinə yol açır. Romanın dərc olunması biyabırçılıqla nəticələnir, çünki rəsmi çıxışdan əvvəl qanunsuz nüsxələr işıq üzü görür. Beləliklə Markes piratları aldatmaq üçün romanın son qəhrəmanı üzərində bir neçə dəyişiklik edir. Yazıçının sözlərinə görə hazırda o, iki kitab üzərində işləyir, həmçinin çoxdan başladığı "Avqusta görüşərik" kitabını da bitirmək üzrədir. Bu kitab dörd nağıldan ibarətdir. Qabriel Qarsiya Markes 17 aprel 2014-cü ildə Mexikoda vəfat etmişdir


Kitabları

Abunə Ol