EMİQRANT - Əli Əkbər

20-ci əsrin əvvəllərində İrandan neft bumu yaşanan Bakıya iş üçün gələn və özünə, ailəsinə bir həyat qurmağı bacaran Əli Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra, 30-cu illərin axırlarında Stalinin məşhur deportasiya siyasəti ilə üz-üzə qalır. Ölkədə olan xarici vətəndaşlar (o cümlədən iranlılar) ya sovet vətəndaşlığını qəbul etməli, ya da öz ölkələrinə qayıtmalıdırlar. Sovet vətəndaşlığını qəbul edənlərə də indiki yaşadığı yerdə yaşayacağı qarantisi verilmir - böyük ehtimalla indiki yerlərindən köçürülüb Orta Asiya çöllərinə də sürgün edilə bilərlər. Ata yurdu olan İrana qayıtmağı seçən Əlinin ailəsi gələcəkdə hələ çox başlarına gələcək olan köçlərin ikincisini yaşayırlar. Ardıyca da əlbəttə, növbəti məşəqqətlər gəlir. Romanın həm dili, həm hadisələrin maraqlı gedişatı, ən əsası isə zaman və məkanın ustaca dəyişməsi, oxucunu gah uzaq, gah yaxın keçmişə, gah da müasir dövrə səyahət etdirməsi 400 səhifədən çox olan bu qalın romanı yorulmadan oxutdurur. Daimi yaşayış yeri olmayan, ya da olmasına macal tapmayan, icazə verilməyən insanların psixologiyası, əsli Şərqdən olub özü Qərbdə yaşayan, Qərb təhsili alan, Qərbdə, amma Şərq kodlarıyla böyüyən gəncin duyğuları əsərdə yaxşı verilib. Bundan başqa romanda həm də tarixi baxımdan dəyərli təsvirlər var. 30-cu illərin təzə sovet hakimiyyəti qurulan, türklərin, iranlıların, yəhudilərin, rusların və digər millətlərin birgə yaşadığı, inkişaf etməkdə olan Bakısı; 70-80- ci illərdə yenə multikultural, incəsənətin, memarlığın inkişaf etdiyi, subkulturaların savaşdığı sovet Bakısı; 2000-lərin tikinti bumu yaşanan tıxaclı, toz-torpaqlı Bakı... İranda kiçik türk kəndi, sonra böyük və qədim Təbrizin və Tehranın əsrin əvvəlləri, ortası, sonra da 2000-lərdə olan təsviri. Bütün bu zaman kəsimlərində baş verən ictimai-siyasi hadisələr, gənclərin bu hadisələrdə iştirakı. Romanın sonunda bir az tələskənlik hiss edilsə də ümumi olaraq sanballı, müasir ədəbiyyatımıza öz damğasını vuracaq bir əsər olduğuna inanıram.